5 tips: Hoe schrijf je een boek?

Ik wist niet hoe het moest

Lang geleden, toen ik nog jong en onbezonnen was, had ik de meest geweldige verhalen in mijn hoofd en telkens weer wilde ik daar een boek van maken. Ik begon vol goede moed aan een verhaal. Dat boek stierf een zeer vroegtijdige dood. De keer erop: nope: geen boek En daarna? Ook niet. Ik bleef altijd steken en ik baalde als een stekker, want ik had zulke gave ideeën. Waarom lukte het toch niet? Soms heb je iemand anders nodig die jou laat zien hoe het moet. Zo was het voor mij althans.

Waar dit blog over gaat

In dit blog geef ik je een aantal ideeën die je kunnen helpen een boek te schrijven. Gebaseerd op vragen die ik van mensen krijg over het schrijven van een boek. Vanuit mijn eigen ervaringen in het vastlopen en mijn successen geef ik je 5 praktische tips die je zo kunt toepassen.

Hoe het bij mij wel goed kwam

Mijn favoriete schrijfster, Diana Gabaldon, zag ik eens in een interview en zij vertelde iets over haar manier van schrijven. Ik weet nog dat ik knipperend met mijn ogen zat te kijken, omdat ik me realiseerde dat mijn hoofd exact zo werkte, en alles waar ik zo tegen aan zat te hikken, verdween als sneeuw voor de zon. Drie dagen later had ik meer dan tweehonderd bladzijden, pijnlijke vingers van het typen, maar was ik o zo gelukkig.

Wat er was veranderd? Ik zal het je vertellen, maar eerst even wat context. Ik ben een talig iemand. Ik leer makkelijk talen, vind al snel mijn weg door verschillende dialecten en vanaf dat ik kón lezen en schrijven, was ik ook aan het lezen en schrijven. Het is, zoals ze dat zeggen: ‘echt mijn ding’. Nou heb je mensen die in woorden denken en mensen die in beelden denken en ik doe het allebei. Aan de ene kant maakt dat het makkelijk om bijvoorbeeld een gedicht of een liedje voor een of andere jubilaris uit mijn hoed te toveren en aan de andere kant bedenk ik net zo makkelijk compleet andere werelden en zie deze voor me, alsof ik in een luxe bioscoop naar een film zit te kijken.

Wat voor denker ben jij? Weet je dat?

Als ik dit woord zeg: boom            zie je dan dit: boom             of zie je dit:

In het eerste geval ben je, net als het grootste deel van de bevolking, een woorddenker. Zie je het plaatje van een boom, dan zou je zomaar een beelddenker kunnen zijn. En natuurlijk zijn er gradaties mogelijk, daar ben ik zelf het levende voorbeeld van.

Maar goed, terug naar mijn verhaal. Ik zie mijn hele leven al de meest fantastische scènes voor me als een film op een schermpje in mijn hoofd. Niet alleen zie ik wat er gebeurt, ik weet wat de personen die ‘meespelen’ in mijn hoofd, precies voelen en denken. Ik lees hun lichaamstaal en kan zelfs hun emoties voelen. Dat is een heleboel informatie compact verpakt. Ik noem dat voor het gemak maar even ‘de filmpjes’. Ik werd dan altijd heel enthousiast, want wat ik zag, kon niet anders dan onderdeel van een geweldig boek worden. Ik begon dan ook meteen, vol goede moed, zin en enthousiasme en na een hoofdstuk of twee bloedde het dood. Hoe kwam dat nou? Ik had ooit geleerd (en alles wat je voor het eerst leert, neem je voor waar aan) dat een verhaal een begin, een midden en een slot had. Dus daar begon ik ook: aan het begin. Dat de scène die ik in mijn hoofd zag ergens in het midden zat, was een groot probleem. Ik probeerde daar naartoe te schrijven, maar ik kwam daar nooit aan. Weer een onafgemaakt verhaal. Weer een teleurstelling.

Het levens-veranderende interview van Diana Gabaldon

Ik zag Diana in dit filmpje: Interview Diana Gabaldon en wat ik daar vooral uithaalde, was dat zij zich niet druk maakt om een begin, midden en slot. Zij schrijft waar haar inspiratie haar leidt. Ik realiseerde me dat mijn inspiratie zat in het filmpje dat ik in mijn hoofd zag. En voor het eerst begon ik op te schrijven wat ik voor me zag. Ik vond de woorden die hoorden bij dat filmpje. En ineens was daar een nieuw filmpje en ook dat schreef ik op. En nog een, en nog een, en ... je begrijpt het wel. In die twee dagen schreef ik scène na scène. Het ging alle kanten op, maar, en dat was zo’n geweldig moment voor mezelf, ik begon de rode draad te zien tussen deze scènes. Er kwam een lijn in deze scènes en ik schreef ze een-twee-drie aan elkaar. Ineens had ik een heel verhaal. Het blijft natuurlijk bizar, dat ik zelf nooit bedacht heb om dan maar op te schrijven wat ik voor me zag, maar aangeleerde dingen zijn niet altijd even makkelijk af te leren, vooral niet als je zelf niet ziet dat het anders kan.

Tip 1: Schrijven waar je inspiratie zit!

Het klokje tikt

Er zijn nog meer redenen waardoor het schrijven van een boek niet lukt. Bijvoorbeeld tijd. Ik hoor regelmatig van mensen dat ze wel een boek willen schrijven, maar niet weten waar ze de tijd vandaan moeten halen. Of, dat ze wel begonnen zijn met een boek, maar dat het niet afkomt vanwege gebrek aan tijd. Tijd is eigenlijk een gek ding. Als je iets doet wat je leuk vindt, lijkt de tijd altijd sneller te lopen dan wanneer je bijvoorbeeld weer een vergadering bijwoont (die eigenlijk gewoon een e-mail had moeten zijn). Dus mijn eerste vraag zou zijn: ‘Vind je een boek schrijven wel leuk?’ Je schrijft namelijk niet een boek binnen een paar dagen. Daar gaat tijd inzitten. Vind je schrijven leuk dan is het geweldig, maar hou je eigenlijk niet van schrijven, schrijf dan geen boek. Vertel je verhaal desnoods aan iemand die daar wel van houdt en laat die persoon er een boek van maken. Daarnaast is het zo dat ‘geen tijd’ eigenlijk betekent ‘geen prioriteit’. Ik weet, het leven zit vol onverwachte plotwendingen, maar tijd is ook planbaar. Sommige mensen werken beter met een deadline. Ben jij er zo een?

Tip 2: Plan tijd in voor het schrijven!

Je plant ook tijd in voor andere dingen die belangrijk voor je zijn. Als je er namelijk tijd vrij voor maakt, is de kans groter dat je daadwerkelijk gaat zitten en schrijven.

Hoe schrijf ik dat eigenlijk?

Ja maar, ik ben slecht in spelling en zo. Laat ik die beer op de weg nu even voor je afschieten: dat is echt géén probleem. Zelfs als je zo dyslectisch bent als een deur, niet weet hoe het zit met al die t-tjes en d-tjes, of zelfs je posts op Sociale Media vol hebt staan met me in plaats van m’n of ma in plaats van maar, dan is dat evengoed heel makkelijk op te lossen. Je computer heeft spellingcontrole, waarmee je al een heleboel rode kronkellijntjes onder je woorden wegneemt. Twijfel je hoe je een woord spelt of aan het wel of niet plaatsen van een komma en dat soort dingen, kun je ook kijken op bijvoorbeeld taaladvies.net of taal-oefenen.nl. Als je verhaal af is, is het is sowieso verstandig om je verhaal eerst aan anderen te laten lezen. Buiten je spelling- en grammaticaproblemen heb je namelijk zoiets als ‘een blinde vlek’. En, verrassing, die kun je zelf niet zien. Laat daarom je verhaal lezen door iemand die handig is met taal. Vind je zo iemand niet in je eigen kring dan kun je een bedrijf inhuren dat dat voor je doet. Het nakijken van je tekst heet redigeren en het is een onmisbaar proces in het schrijven van je boek. Misschien gaan er nu allerlei alarmbellen af in je hoofd. Mijn verhaal aan een ander laten lezen? Eh, ja? Dat is toch uiteindelijk het doel van het schrijven van een boek? Voor mij was dat in het begin ook een drempel hoor. Ik wilde het goed doen. Perfect afwerken en dan pas blootstellen aan al die kritische lezers, dacht ik. Tot ik erachter kwam dat het heel zinvol is om, voordat je het uit gaat geven in eigen beheer of je synopsis mailt naar een uitgever, door een ander te laten lezen. Dat wat jij hebt opgeschreven is voortgekomen uit de krochten van jouw brein en daarom ook geheel duidelijk, logisch en vanzelfsprekend in jouw hoofd. Een ander kan echter aan het lezen zijn en dan toch nog vragen hebben. Of erger: het gewoon niet snappen. We zijn nou eenmaal anders gebouwd allemaal. Feedback is daarom essentieel. Ik liet mijn verhaal eerst eens lezen aan een goede vriendin. Lekker laagdrempelig. Zij was enthousiast (dat scheelde) en had tegelijkertijd wel wat puntjes waar ze vragen bij had. Dat hielp enorm.

Tip 3: Laat je verhaal door een ander lezen

Ik kan het niet

Dan is er ook nog zoiets als faalangst: Wat als niemand op mijn verhaal zit te wachten? Ik kan dat toch helemaal niet? Wat als mensen mijn verhaal gaan afkraken? Dat zou ik niet trekken hoor.

Angst is lastig. Het zit je in de weg. Eigenlijk is faalangst bang zijn van iets wat er niet is, maar waarvan jij denkt dat er wel eens zou kúnnen zijn. Ooit. Misschien. Niet zeker, maar we nemen het zekere voor het onzekere. Zonde hoor. Je brein zit je in de weg. Denk je eens in, wat je allemaal kunt meemaken als je je boek uitgeeft. Hoeveel plezier je kunt hebben. Stel dat je boek een succes wordt en dat je gevraagd wordt voor signeersessies. Weet je al wat je zou willen schrijven in die boeken die mensen onder je neus duwen, blij dat ze jou in levenden lijve zien en jouw handtekening krijgen? Nee? Apart hè? Dat we wel denken aan alles wat kan mislukken, mis kan gaan, gezegd kan worden, maar niet aan al die dingen die goed kunnen gaan, de lol die we beleven, de levens die we veranderen. Ik heb ooit besloten dat ik mijn gedachten verander als ik zo’n negatieve loop tegenkom en het grappige is, dat dat niet alleen veel beter voelt, maar ik zekerder ben geworden van mezelf en me minder druk maak over wat anderen wel of niet van mij vinden. Veel rustiger in mijn hoofd.

Tip 4: Bedenk welke gedachten je leuker vindt en focus je daarop.

Het is vast heel moeilijk om een boek uit te geven

Na het schrijven van een verhaal komt er nog wel het een en ander kijken. Ik besprak al eerder het laten lezen door een ander en het laten redigeren van je verhaal. Dan komt er een moment dat je moet bepalen waar je je boek wilt uitgeven. Doe je dat in eigen beheer of via een bestaande uitgever? Als je in eigen beheer iets wilt uitgeven kun je eens kijken bij Boekscout of Pumbo. Daar lees je hoe dat in zijn werk gaat. Wil je je boek laten uitgeven door een uitgever, kijk dan eerst eens welke uitgever het beste bij jou en je boek past. Het is belangrijk dat je onderzoek doet naar uitgeverijen. Je biedt jouw kinderboek niet aan bij een horroruitgeverij, maar gaat op zoek naar een uitgever die gespecialiseerd is in kinderboeken of, in ieder geval, kinderboeken uitgeeft. Kijk naar boeken die vergelijkbaar zijn met jouw eigen boek. Waar zijn die uitgegeven? Maak een lijstje van uitgevers en bekijk hun websites. Laat vooral je gevoel spreken tijdens je onderzoek. De meeste uitgeverijen zetten op hun website informatie voor auteurs. Niet elke uitgeverij staat open voor inzendingen. Dit wordt meestal wel goed aangegeven. Uitgevers die wel inzendingen ontvangen, vragen naar een synopsis. Wat daar precies in moet staan verschilt enigszins per uitgever. Print die informatie dan ook uit en ga op je gemak dit doorlezen. Dit is een belangrijk proces om je verhaal de wereld in te brengen. Neem hier dan ook je tijd voor. Het is bijna net zo belangrijk als het schrijven van je verhaal.

Tip 5: neem de tijd voor het uitgeven van je boek

Tot slot:

Dit blog komt voort uit de krochten van mijn eigen brein en ik heb het niet vooraf laten lezen aan anderen, dus het zou zomaar kunnen dat een foutenspeurneus er nog het een en ander in ontdekt, maar daar heb ik vrede mee. Misschien deed ik het zelfs wel een beetje expres. 😉

Ik wens je succes en vooral plezier toe met het schrijven van je boek. Mocht je meer willen weten: in 2023 komt mijn boek Hoe schrijf je een boek? (op jouw manier) uit. Daarin behandel ik bovenstaande tips nog uitgebreider en ook onderwerpen als:

een schrijfsysteem dat bij jou past;

de opbouw van een verhaal;

de beschrijving van personages;

hoe je spanning, passie en emotie in je verhaal brengt;

handige dingen om te hebben bij het schrijven;

hoe je overzicht bewaart;

het hele proces dat plaatsvindt als je verhaal klaar is;

en nog veel meer.

Het wordt een praktisch boek met oefeningen en uitdagingen.

Wil je op de hoogte gehouden worden over de publicatie van Hoe schrijf je een boek? (op jouw manier), nieuwe blogs of ander nieuws van Moonreaders? Meld je dan aan voor de Moonreaders nieuwsbrief. Dat kan hier: nieuwsbrief

Groetjes,

Alexandra Schot